افرادی که دچار بیماری‌های زمینه‌ای مانند مشکلات قلبی یا تنفسی هستند، لازم است در این مسیر پیاده روی اربعین حسینی (ع) بیش از پیش مراقب تغذیه و سلامت خود باشند.

تغذیه نقش مهمی در حفظ سلامت بیماران قلبی و تنفسی ایفا می‌کند. رعایت نکات ساده اما کاربردی در انتخاب و آماده‌سازی غذا می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کرده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد. 

توصیه‌های تغذیه‌ای برای بیماران قلبی و عروقی در مسیر پیاده روی اربعین:

در طول راه، به عنوان تنقلات و میان وعده سالم و مقوی، مقداری آجیل مثل نخودچی کشمش، خرما، انجیر خشک، گردو، بادام، پسته و فندق کم نمک به همراه داشته باشند.

کاهش چربی و نمک: رعایت مصرف چربی و نمک دو عامل اصلی و مهمی است که بیماران قلبی باید حین سفر آن را رعایت کنند،بیماران قلبی باید غذاهایی با حداقل چربی ترانس و اشباع را انتخاب و از غذاهای سرخ شده، گوشت های پر چرب، کیک ها و کلوچه ها که چربی بالا دارند دوری کنند و همچنین سس ها و طعم دهنده های سالاد فاقد چربی یا با چربی کم انتخاب کنید .

برای بیماران قلبی مصرف شیر، پنیر و ماست بدون چربی یا کم چرب پاستوریزه با چربی کمتر از 1/5 درصد توصیه می شود.

روش پخت سالم غذا: به طور کلی به منظور کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی، فشار خون و چربی خون، در طبخ غذا باید از روغن مایع استفاده شود و تا حد امکان غذاها به جای ســرخ شده، به صورت آب پز، بخارپز و کبابی و یا کم سرخ با شعله کم تهیه شوند. مصرف روغن جامد و نیمه جامد احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را افزایش می دهد.

در مصرف نوشیدنی های کافئین دار مانند چای و قهوه، اعتدال را رعایت کنند، نوشیدنی های کافئین دار می تواند از دست دادن آب بدن را افزایش دهد.

 مصرف میزان کافی از میوه و سبزیجات می تواند مایعات مورد نیاز بدن را تامین کند، پتاسیم یکی از املاح معدنی مهم برای بدن است که فعالیت بسیاری از کانالهای یونی به وجود آن وابسته است.، کمبود پتاسیم در بدن می تواند زمینه ساز حملات قلبی باشد. رژیم غذائی حاوی میوه (موز، آلو، زردآلو، طالبی، کیوی، پرتقال، گریپ فروت)، سبزیجات (اسفناج، جعفری، لوبیا سبز، سبوس گندم، هویج، کدو حلوایی، گوجه فرنگی و سیب زمینی)، شیر و ماست برای تامین پتاسیم و سلامت قلب توصیه می شود .

بیماران قلبی باید مصرف غذاهای شور مانند آجیل شور، انواع فرآورده های غالت حجیم شده مانند چیپس و ... را محدود کنند.

توصیه های تغذیه ای در بیماری های تنفسی:

مصرف روزانه کربوهیدرات ها، به منظور تامین بخش عمده انرژی و برخی از مواد مغذی ضروری است. این کربوهیدرات ها به دو شکل ساده و پیچیده دسته بندی می شوند که مصرف انواع کربوهیدرات های پیچیده از جمله برنج، انواع نان سبوس دار( جو و سنگک) و ماکارونی ترجیحا سبوس دار، سبزی ها و میوه ها توصیه می شود. 

به منظور سالم و قدرتمند نگه داشتن عضلات تنفسی، بیماران باید منابع غنی از پروتئین را براساس گروه های غذایی و رهنمود های غذایی ایران دریافت کنند. بهترین منابع پروتئین ها شامل انواع گوشت ها ( قرمز، مرغ، ماهی و طیور)، انواع حبوبات (لوبیا، ماش، عدس، نخود) ، تخم مرغ، انواع لبنیات پاستوریزه ( پنیر، شیر، ماست، کشک و دوغ) و انواع آجیل های بدون نمک می باشند.

به منظور تامین بخشی از انرژی مورد نیاز روزانه و تامین برخی از اسیدهای چرب ضروری و ویتامین های محلول در چربی باید روزانه از روغن ها و چربی های خوراکی استفاده شود. روغن گیاهی یا روغن نباتی شامل آفتابگردان، سویا، پنبه دانه، زیتون، روغن گردو، کنجد، کلزا و ..... است.

 روغن هایی مانند زیتون برای سرخ کردن مناسب نیستند و برای پخت و پز مناسب ترند. در ضمن این روغن ها به دلیل خواص آنتی اکسیدان های طبیعی مانند ترکیبات پلی فنلی و ویتامینE ، بتاکاروتن دارای ارزش تغذیه ای فراوانی بوده و باید در برنامه غذایی گنجانده شوند. توجه داشته باشید که مصرف روغن ها و چربی های حیوانی شامل، کره، پیه، دنبه و .....باید محدود شود.

غذاهایی که حاوی مقادیر زیادی چربی و نمک است موجب تحریک سیستم ایمنی بدن می شود و می تواند به ایجاد تورم و التهاب قسمت‌های مختلف بدن و از جمله مجرای تنفسی و مسیرهای هوایی منجر شود. بنابراین مصرف غذا های حاوی مقادیر زیاد سدیم مانند انواع کنسرو ها و شوری ها و غذاهای فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس باید محدود شود .

 افرادی که در پخت و توزیع غذا در مراسم‌های مذهبی مانند موکب‌ها فعالیت دارند، باید به اصول بهداشتی و تغذیه‌ای توجه ویژه‌ای داشته باشند.

پیام های تغذیه ای ویژه موکب داران

• در صورت تهیه غذا به روش سرخ کردن از روغن مخصوص سرخ کردنی و به مقدار کم استفاده شود و از برگرداندن روغن استفاده شده به ظرف اصلی روغن و یا استفاده مکرر از روغن سوخته شده خودداری شود.
• پوست و چربی مرغ قبل از طبخ جدا و غذاها بصورت کم چرب تهیه شود. 
• از مواد اولیه بهداشتی و پاستوریزه مانند کشک، شیر یا ماست کم چرب (کمتر از 2/5 درصد) استفاده شود.
• نوشیدنی های سالم مانند آب، دوغ پاستوریزه کم نمک بدون گاز ارائه شود و ارائه انواع نوشابه های گاز ممنوع است.
• غذاها با حداقل میزان نمک تهیه شود و نمک مصرفی یددار تصفیه شده باشد و استفاده از نمک دریا فاقد مجوز های بهداشتی، سنگ نمک و نمک های تصفیه نشده ممنوع است.
• برای طبخ ماهی روش های بخارپز، کبابی توصیه می شود.
• در تهیه انواع خورش ها، مواد اولیه مورد استفاده مثل سبزی، کدو و بادمجان با روغن کم و به مدت کوتاه تفت داده شوند.
• در تهیه کباب از گوشت سالم و کم چربی استفاده شود و از مخلوط کردن دمبه و چربیهای زائد و افزودنی های غیر مجاز خودداری گردد .
• برای پخت کباب از "حرارت غیر مستقیم" استفاده شود وتمام قسمت های کباب بطور یکنواخت پخته و مغز پخت شود .
• از ارائه بخش های سوخته (کباب کوبیده، جوجه کباب، ته دیگ و ...) خودداری گردد.
• چنانچه از شیر یا شیرکاکائو برای پذیرایی استفاده می کنید ، از شیرین کردن بیش از حد آن اجتناب کنید .
• از شیرین کردن بیش از حد شربت ها به علت اینکه حاوی کالری بالایی هستند خودداری کنید.

«لیلا یاری» کارشناس مسئول واحد بهبود تغذیه شبکه بهداشت و درمان شهرستان بیضا